Οι ορμόνες που αφορούν το φύλο χωρίζονται σε ανδρικές και γυναικείες. Στους άνδρες παράγονται κυρίως οι ανδρικές ορμόνες, με κυρίαρχη την τεστοστερόνη και στις γυναίκες οι γυναικείες, με κυρίαρχα τα οιστρογόνα. Όμως, το κάθε φύλο παράγει και μικρές ποσότητες από τις ορμόνες του αντίθετου φύλου.
Οι ωοθήκες είναι οι κατεξοχήν γυναικείοι ενδοκρινείς αδένες, που παράγουν τις ορμόνες του φύλου στη γυναίκα, δηλαδή τα οιστρογόνα και την προγεστερόνη, ενώ σε μικρότερες ποσότητες παράγουν και ανδρογόνα, όπως κάνουν και τα επινεφρίδια.
Χάρη στη λειτουργία των ωοθηκών έχουμε το θαυμαστό φαινόμενο της εμμήνου ρύσεως (κύκλος ή περίοδος) και άρα τη γονιμότητα, αλλά και την εμμηνόπαυση, που σηματοδοτεί το τέλος της αναπαραγωγικής ηλικίας της γυναίκας. Χάρη στα οιστρογόνα, το κορίτσι που ενηλικιώνεται, θα αποκτήσει μαστό, καμπύλες, γυναικεία όψη, συμπεριφορά, μαλλιά έως και χροιά φωνής, τα λεγόμενα δευτερογενή χαρακτηριστικά του φύλου. Χάρη στα οιστρογόνα, θα ωριμάσει ένα ωάριο κάθε μήνα, ενώ το εσωτερικό της μήτρας θα παχύνει ώστε να υποδεχτεί το έμβρυο, σε περίπτωση που το ωάριο γονιμοποιηθεί από το σπερματοζωάριο του άνδρα. Χάρη στην προγεστερόνη, το έμβρυο θα εμφυτευθεί στη μήτρα και θα αναπτυχθεί έως τον τοκετό.
Παρά την τεράστια χρησιμότητά τους, οι γυναικείες ορμόνες έχουν συχνά και ανεπιθύμητες ενέργειες. Αυτές αφορούν κυρίως σε πρηξίματα, συναισθηματικές μεταπτώσεις, αλλαγές στο δέρμα και τα μαλλιά και ενοχλήσεις στην κοιλιά, που συμβαδίζουν με τις ημέρες του κύκλου και ποικίλλουν αρκετά από γυναίκα σε γυναίκα, όσον αφορά τη διάρκεια ή την έντασή τους. Τα οιστρογόνα ιδιαιτέρως σχετίζονται κάποιες φορές με αυξημένη τάση για θρομβώσεις, ηπατικά και εντερικά ενοχλήματα, ακόμη και με τον καρκίνο του μαστού.
Για να λειτουργήσουν οι ωοθήκες βρίσκονται σε συνεχή συνεργασία με την υπόφυση, το κέντρο ελέγχου όλων των ενδοκρινών αδένων, νόσοι της οποίας μπορεί να επηρεάσουν τη λειτουργία των ωοθηκών. Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών αποτελεί τη συχνότερη δυσλειτουργία των ωοθηκών, με υπερπαραγωγή ανδρογόνων, ενδεχόμενη εικόνα πολυκυστικών ωοθηκών στον γυναικολογικό υπέρηχο, χωρίς αυτό να συμβαίνει πάντα, και με τα γνωστά συμπτώματα: ακμή, τριχοφυΐα, διαταραχές της περιόδου και του μεταβολισμού και ίσως υπογονιμότητα.
Στον αντίποδα της υπερλειτουργίας των ωοθηκών, συναντούμε την πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια, με τη δυσάρεστη συνέπεια της στειρότητας και φυσικά την εμμηνόπαυση, που ισοδυναμεί με μία φυσιολογική μεν διαδικασία, αλλά με πολύ δυσάρεστα συμπτώματα, όπως εξάψεις, εφιδρώσεις, ευερεθιστότητα, ξηρότητα κόλπου, αλλοιώσεις του δέρματος και των μαλλιών, πρόσληψη βάρους.
Ο ενδοκρινολόγος βρίσκεται στη διάθεσή σας προκειμένου να αντιμετωπίσετε μαζί τις ανησυχίες σας σχετικά με τη λειτουργία των ωοθηκικών ορμονών σας, τις ενδεχόμενες θεραπείες μεταβολισμού, ακόμη και ορμονικής υποκατάστασης, πάντα σε συνεργασία με τον θεράποντα γυναικολόγο σας.